Uzmanı uyardı: Akciğerler tehlikede, kanser kapıda! Dumansız diye herkesin elinde ama...

Elektronik sigaranın, geleneksel sigaradan daha az zararlı olduğu yönündeki iddialar, uzmanlara göre tamamen yanlış bir algıdan ibaret. Göğüs hastalıkları uzmanları, son yıllarda özellikle gençler arasında hızla yayılan elektronik sigara kullanımının solunum yolu hastalıkları, kalp-damar sorunları ve kanser vakalarında ciddi artışlara yol açtığını söylüyor.

AKCİĞERLER TEHLİKEDE, KANSER KAPIDA

Son yıllarda elektronik sigara kullanımı dünya genelinde olduğu gibi Türkiye'de de artış gösteriyor. Geleneksel sigaraya kıyasla "daha az zararlı" olduğu yönündeki iddialar ise tıp dünyasında tartışma konusu olmaya devam ediyor. Peki, elektronik sigara gerçekten daha az zararlı mı, yoksa yeni bir bağımlılık biçimi mi? Sigara endüstrisi yeni bir tuzak mı kuruyor? Gerçekten sigarayı bırakmaya yardımcı olabilir mi? İşte tüm detaylar uzmanından...

Elif Çarman'a açıklamalarda bulunan Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Abdullah Kansu, elektronik sigaranın masum bir alternatif olmadığını vurgulayarak akciğer ve kalp sağlığı üzerinde oluşturduğu tehlikelere dikkat çekti.

Elektronik sigaranın, geleneksel sigaradan daha az zararlı olduğu söyleniyor? Bu bilgi doğru mu, farkı ne?

Elektronik sigara geleneksel sigarayla karşılaştırılıyor. Maalesef son dönemde elektronik sigaranın kullanımının arttığını biliyoruz, dünyada eski klasik geleneksel sigaranın bütün ülkelerde, ülkemizde de kampanyalarla gerilediğini düştüğünü bildiğimiz bir dönemde sigara endüstrisi insanların önüne yeni bir alternatif sunuyor ve bunu pazarlarken de insanların zihninde algı oyunlarını iyi yönetiyor. Sanki elektronik sigara geleneksel normal sigaradan daha az zararlıymış gibi bir bilgiyi yayıyor. İkinci yanlış sanki sigarayı bırakmakta elektronik sigara kullanabilirmiş cümlesi. Bu ikisinin de geçerliliğinin olmadığı, elektronik sigaranın kullanılmaya başlandığından günümüze kadar yapılmış çalışmalar ortaya koyuyor.

"SOLUNUM YOLU KANSERLERİNDE ELEKTRONİK SİGARA KULLANIMI ARTTI"

Elektronik sigaralar sadece nikotin değil, içinde birçok kimyasalı; alkol türevi, glikol, etanol, nitrozamin, yine tütün çiçeğinden elde edilmiş başka kimyasalları da içerir. Tabi bunlarda da kalmayıp aromalar eklenerek, tatlandırıcılar, kokular eklenerek bir karışım halinde ve bunu siz bir solüsyon halinde akciğerinize çekiyorsunuz. Böyle bir tasarım ve albenisi var renkli. Dumanı olan var, dumanı az olan var, çıkmayan var. Etrafta kötü bir koku yaymayan şekilde tasarlanmış aromalarla renklendirilmiş, solüsyonları olan bir formatta üretildi ve insanların sigaradan uzaklaştığı bir dönemde tütün endüstrisi, sigara endüstrisi kendine yeni bir çıkış yolu bulmak adına bu ürünü ortaya çıkarmış oldu. Bu ürün başka firmaların, kimyayla ilgilenen firmaların ya da medikal firmaların ürettiği bir şey değil. Bizzat sigara endüstrisinin, sigara firmalarının ürettiği bir ürün olarak karşımıza çıkıyor. Biz artık hastanelerde solunum yolları enfeksiyonları, solunum hastalıkları, solunum yolları kanserlerinde özellikle son 20 yıl içerisinde solunum ve nefes problemleriyle müracaat eden hastalarda artık elektronik sigara hikayesinin arttığını gözlemliyoruz, fark ediyoruz.

Elektronik sigaranın bağımlılık yapma potansiyeli klasik sigaradan farklı mı?

Elektronik sigaranın yaygınlaşmasını sağlamak adına insanların zihninde normalleştirmek ya da iyi bir yere konumlandırmak için sigara endüstrisinin kullandığı önemli argümanlardan bir tanesi. Bunun bağımlılık yapmadığı yönünde bir tezi savunuyorlar ve bu algıyı yerleştirmeye çalışıyorlar. Çevremizden de gözlemlediğimiz gibi elektronik sigaraya geçiş yapmış kişiler ilk birkaç ay daha önce kullandığı sigara adedi, sigara paketinden daha az miktarda kullandığını düşünüyor ve bunu ifade ediyor. Fakat birkaç ay sonrasında bu kişilerin daha önce kullandıkları geleneksel sigaradan çok daha fazla elektronik sigara tükettiklerini gözlemliyoruz ve yapılan çalışmalarda bunu gösteriyor.

"ELEKTRONİK SİGARA DAHA ÇOK BAĞIMLILIK YAPIYOR"

Özellikle elektronik sigaranın içerisinde yer alan nikotinin şekli ve dozu bağımlılık yapma potansiyelini çok daha arttırıyor. Biz sigara endüstrisinin insanların bağımlılık yapmayan, sigarayı bırakmaya sebep olacak bir ürünü piyasaya çıkartmasını pek akla yatkın bulmuyoruz. Dolayısıyla elektronik sigaranın bağımlılık yapma potansiyeli nedir sorusunda ortada bir gerçek var. Elektronik sigaradaki nikotin, diğer alkoller, içinde yer alan kimyasallar, mentoller, aromalar bunlarla birlikte kişinin özellikle vücuttaki nikotin reseptörleri üzerinden etki ederek bağımlılık yapma, haz, zevk, rahatlama gibi durumları tetikleyerek bağımlılık yapma potansiyelini arttırıyor. Elektronik sigaraya başlayıp ondan uzaklaşan insan sayısı baktığımızda beklenenin çok altında kalıyor. Dolayısıyla elektronik sigaranın bağımlılık yapmadığı tezini savunan sigara endüstrisi ya da bu algı üzerine çalışan sigara üreten firmalar maalesef toplum nezdinde bu algıyı yerleştirmeye çalışıyorlar ve bu anlamda da etkin bir kampanya yürüttükleri hepimizin bildiği bir gerçek.

Uzun süreli kullanımda kalp, damar veya solunum sistemi üzerinde ne gibi etkiler görülüyor?

Elektronik sigara kullanımıyla birlikte geleneksel normal sigara tüketiminde olduğu gibi en başta solum yolu hastalıkları artıyor. Öksürük, nefes darlığı, balgam artışı, akciğerde buzlu camlar şeklinde karşımıza çıkan görüntüler oluşabiliyor. Elektronik sigaranın kullanımlarıyla birlikte bütün dünyada, ülkemizden daha önce başlamış Amerika'da, uzak doğudaki ülkelerinde bu veriler daha fazla ortaya çıkıyor. Özellikle elektronik sigaradan bir nefes çekmenin dahi kalp atış hızını arttırdığını, bunun yanında aynı şekilde tansiyonunu yükselttiğini biliyoruz. Bu ikisi birleştiğinde yani kalbin çalışma hızının artması ve tansiyon yüksekliği kalbi bir süre sonra yormaya başlıyor. Kalp ne kadar fazla çalışırsa, ileride bu yetmezliğe gitmesi anlamına geliyor.

"ELEKTRONİK SİGARA KALP HASTALIKLARINA SEBEBİYET VERİYOR"

Son yıllarda yapılmış çalışmalar, özellikle 2019'dan sonra daha fazla artan bu anlamda çalışmalar var. Elektronik sigara kullanımının kalp krizi, inme, kalp spazmları ve kalp hastalıklarında artışa sebebiyet verdiği, özellikle koroner yoğun bakımlarda beklenmedik, daha önceki tıbbi hikayesinde kalp krizi şüphesi olmayan kişilerde yeni ortaya çıkmış kalp spazmı, kalp krizi vakalarında hastaların hikayelerine bakıldığında elektronik sigarayla ilişkilerinin son yıllarda arttığını gösteren bulgular var. Bunun yanında elektronik sigaranın içerisindeki sadece nikotin değil, elektronik sigaranın az önce de anlattığımız gibi içinde olan alkoloidler, kimyasallar, aromalar, koku vericiler, bunlar belki alkolaidler ya da diğer kimyasallar, belki ağız yoluyla bağırsak mide sistemine alındığında vücutta ciddi bir zararı oluşturmayacak şeyler olarak da düşünebilirsiniz. Ama siz bunları soluyarak akciğerlerinize alıyorsunuz.

"ELEKTRONİK SİGARA GIRTLAK, DUDAK KANSERLERİNDE BİR ARTIŞA SEBEBİYET VERDİ"

Dolayısıyla bunlar akciğerde hasarı başlatıyor, bronşlarda daralmaya sebebiyet verebiliyor. Bunun yanında sadece akciğerle ilgili değil elektronik sigara ağızdan kullanımıyla dudak, ağız, gırtlak kanserine de sebebiyet veren hastalıklara dönüşebiliyor. Özellikle geçmiş yıllarda sigaranın yanında pupo, pipo, puro ya da farklı tütün tüketilen farklı otlar şeklinde ağzına yerleştirilen tüketilen ürünler nasıl gırtlak kanseri, ağız bölgesi kanserlerini yaptığı gibi elektronik sigaranın da ağız bölgesi, gırtlak, dudak kanserlerinde bir artışa sebebiyet verdiğini söyleyebiliriz.

"ELEKTRONİK SİGARADAN DOĞAN HASTALIK EVALİ"

Bunun yanında belki de çok daha belirgin bir şeyi konuşmamız lazım. Buradan herkes girip bu söyleyeceğim ismi araştırabilir. Artık dünyada elektronik sigaranın tetiklediği bir akciğer hasarı, bir akciğer hastalığı tanımlandı. Biz buna Evali diyoruz. Yani E-V-A-L-İ ile kodladığımız bir kısaltma. Elektronik sigaranın tetiklediği akciğer hasarı. Bu elektronik sigaranın tüm cihazlarında karşımıza çıkıyor. Bazen hastalarımızla konuşurken elektronik sigaranın farklı kullanılabilen şekilleri var. Burada ben bunları tek tek söyleyerek de ifşa etmek istemiyorum. Fakat elektronik sigaranın tüm formlarını içeren bir tanımlama bu. Yani solüsyonlu olanlar, içine sigara takılanlar, değiştirilebilir kapsülleri olanlar bunların hepsiyle ilgili yapılmış çalışmanın neticesinde adı konulan artık bir hastalık var.

EVALİ HASTALIĞI NEDİR?

Bundan sonra Evali dediğimiz hastalığı artık duyacağız bütün dünyada. Zaten elektronik sigaranın kullanılma başlandığı ülkelerde bu vakalar gitgide artıyor. Servislerde, yoğun bakımlarda yatışı oluyor. Bizim ülkemizde de, biz de göğüs hastalıkları kliniğinde, yoğun bakımda, serviste elektronik sigarayla ilişkisi olan ve son dönemde elektronik sigara kullanımını arttırmış kişilerin servis yatışlarını, yoğun bakım yatışlarını, akciğerdeki buzlu alanlarını ve bizzat evali tanısı almış hastalarımızın olduğunu söylememiz lazım.

Elektronik sigaranın, sigarayı bırakmada yardımcı olduğu iddiası ne kadar doğru?

Elektronik sigara, sigarayı bırakmakta yardımcı olur iddiasının doğru olmadığını biliyoruz. Sigara endüstrisinin bunu insanların arasında yaydığını, yerleştirmeye çalıştığını, bu algıyı oluşturmaya çalıştığını net olarak biliyoruz. Maalesef insanlar, sigarayı bırakmak isteyen insanlar, sağlık profesyonellerinin de destek alıp bırakacak kişiler yanlış bir yola tevessül ederek elektronik sigarayı kullanmaya başlıyorlar. Elektronik sigaranın içerisindeki nikotinin şekli, hazırlanışı, kimyasalları ve beraber birlikte yer aldığı solüsyonlar, o koku verici parfümler, aromalar, alkaloidler bunlarla birlikte bağımlılık yapıcı etkisinin çok daha yükseldiğini, arttığını biliyoruz. Nikotinin ve diğer kimyasalların vücutta oluşturduğu etkiyle birlikte kişide heyecan, kalp atım hızı, tansiyon, bir rahatlama, düşüncelerin değişmesi, bir zevk hissini oluşturarak bağımlılığını devam ettiriyor vücuttaki kimyasal etkileriyle birlikte. Dolayısıyla elektronik sigaranın sigarayı bırakmada kullanılacak bir şeymiş gibi gösterilmesinin yanlış olduğunu söylememiz gerekiyor.

"ELEKTRONİK SİGARA DAHA ÇOK BAĞIMLILIK YAPIYOR"

Elektronik sigaraya başlamış kişiler ilk zamanlarında, ilk birkaç ay içerisinde daha az tükettiklerini söylüyorlar, iddia ediyorlar. Evet, gözlemler bu yönde fakat 2-3 ay sonrasında artık daha önce kullandığı geleneksel sigaradan çok daha fazla elinden bırakamadığı, bizim tabirimizle artık emzik gibi ağzından çıkarmadığı dakikada birkaç kez sürekli elektronik sigarayı kullandığı, çektiği bir tabloya doğru gidiyor. Sadece nikotin değil, az önce de söylediğimiz gibi içindeki o karışımlar, kimyasallar, parfümler, aromalar, alkaloidlerle birlikte bağımlılık yapıcı etkisinin çok daha fazla olduğunu söylememiz lazım.

"ELEKTRONİK SİGARA, SİGARAYI BIRAKMAYA YARDIMCI OLMAZ"

Ayrıca son dönemde elektronik sigaralarda narkotik ürünler tespit edildi. Ülkemizde maalesef elektronik sigaranın yaygınlaştığını hepimiz gözlemliyoruz ve biliyoruz. Çok daha acı durumu, dumansız hava sahası kampanyasıyla sigara tüketiminin bilinçlendirmenin farkındalığın attığı bir dönemde, sigara tüketiminin azaldığı bir dönemde elektronik sigarayla bunu delmeye çalışan bir endüstriyle karşı karşıyayız. En kötüsü de maalesef elektronik sigaranın artık ortaokul yaşındaki çocuklara kadar düştüğünü, kullanım yaşının yaygınlaştığını ve ulaşılabilir olmasının vahim sonuçlarını gelecekte göreceğiz. Burada elektronik sigarayı tüketen her bireyin, yetişkin kişinin bu endüstriyi desteklemesiyle dolayısıyla çocuklarımızın elektronik sigaraya ulaşmasında bir katkısının olduğunu düşünüyorum. Hepimizin bunu bir kez daha düşünmesi gerekiyor. Bir göğüs hastalıkları uzmanı olarak elektronik sigaranın sigaraya bir alternatif olmadığını, sigarayı bırakmakta kullanılacak bir şey olmadığını ve artık elektronik sigaranın oluşturduğu akciğer hasarı şeklinde tanımlanmış(evali hastalığı) bir hastalık olduğunu söylemek istiyorum.